Cuando Xerais censuró a Alonso Montero

Hace unos meses Catocensorinus mencionaba en un interesante artículo esta incidencia:

Nota: Si he llamado a Alonso Montero el más honesto de los estudiosos de las res galaicas es, en gran parte, por su libro “Los poetas gallegos y Franco”. Conviene recordar lo ocurrido en estos tiempos en que tanto se habla de esa falsía de la “recuperación de la memoria histórica”. El libro trata de la relación –ya sea a favor de Franco, ya sea en contra- de la intelectualidad gallega con el franquismo. Al galleguismo ortodoxo le molestó tanto que se recordara el franquismo de muchos de sus nombres prestigiosos que Alonso Montero no halló editor en Galicia. Lo tuvo que publicar una editorial de Madrid.

Y es el caso que recientemente ha caído en mis manos un ejemplar de dicho libro de Alonso Montero, catedrático de literatura gallega en la universidad de Santiago de Compostela, miembro numerario de la RAG y, probablemente, el más destacado estudioso de la lengua gallega en la actualidad.





Así lo explica el propio Alonso Montero en una nota preliminar:

CENSURA, HOXE, NUNHA EDITORIAL GALEGA:

NOTA PRELIMINAR INDISPENSABLE

Este libro foi entregado a Edicións Xerais de Galicia (Vigo), editorial coa que estaba comprometido desde había un ano, o tempo que lle dediquei ás procuras e consultas hemerográficas dun volume das características do presente. Transcorridas unhas semanas, o director de Xerais, D. Manuel Bragado, comunícame, nunha carta, o seguinte:

Non é doado para ninguén, e moito menos para min, rexeitar a publicación dun texto dunha persoa avalada por unha traxectoria humana e profesional como a túa. Sei que é responsabilidade do editor admitir a obra tal como o investigador a concibiu. Creo, tamén, que é leal e honesto pola miña banda amosarche o meu parecer con claridade: lamento comunicarche que Xerais non vai publicar o orixinal que nos entregaches. Razóns, estrictamente, de coherencia editorial e de profundo respecto ós autores que conforman o noso catálogo, impídenme editalo. Esta é unha decisión, para min, moi, moi dolorosa que me enche de desacougo e preocupación, pero tomada desde a máis profunda convicción moral que posúo. Agardo que poidas chegar a comprendela. (20-10-1996).

Quizais o lector comprenda algo menos ca min. En efecto, na Antoloxía do meu volume figuran, de Celso Emilio Ferreiro (1937) e de Darío Xohán Cabana (1974), senllos poemas favorables a Franco, e está claro o feito de que omitilos nun traballo desta índole constituiría unha grave manipulación do acontecer histórico e literario. Por outra parte, nas páxinas correspondentes do Estudio esfórzome en facer ver que estes poemas son unha anécdota moi pouco significativa na biografía civil e literaria de ambos escritores, que, nesas páxinas, aparecen, practicamente, exentos de responsabilidade moral.

Días despois, dous directivos da editorial, D. Manuel Bragado e D. Víctor F. Freixanes, fixéronme saber:

a) Que os dous escritores do problema figuraban no seu catálogo editorial. Puntualicei: «Eu tamén».

b) Que, dos dous escritores, o verdadeiro causante de que se me rexeitara o libro non era senón Darío Xohán Cabana, quen, engadiron, «conta, na casa, cun grupo de amigos que se sentirían moi feridos de publicarse tal libro». Puntualicei: «No fondo, fáiseme culpable dun poema que eu non escribín».

c) Que farían chegar a Cabana as páxinas do meu Estudio coa esperanza -máis acariciada por min que polos editores- de que o escritor rectificase a súa actitude.

Dez días despois do encontro entre os editores e Cabana, non teño recibido ningún signo de que o meu libro vaia ser publicado por Edicións Xerais.

Xa só me resta agradecer, moi vivamente, a D. Ramón Akal, meu vello amigo e editor, a publicación deste libro.

Xesús Alonso Montero

Vigo, 4 de novembro de 1996

*****

Ver también:
- El poema Francófilo de Celso Emilio Ferreiro.
- El poema Francófilo de Darío Xohán Cabana.
- ¿Fue Francófilo Álvaro Cunqueiro? Y un soneto a José Antonio Primo de Rivera.